Sách [Review Sách] “Thuật Giả Kim”: Nghệ Thuật Quyến Rũ Của Sự Chuyển Hóa Vạn Vật

Từ những buổi bình minh sơ khai của loài người đến nay, chúng ta vẫn luôn là một phần trong cái guồng quay bất tận của bánh xe lịch sử. Giống như một câu nói của nhà luyện kim đan trong cuốn sách nổi tiếng Nhà Giả Kim: “Bất kể giàu hay nghèo, sang hay hèn, ai cũng đều có một vai trò chính trong lịch sử thế giới. Có điều phần nhiều người ta không biết điều đó thôi”. Trong thế giới bao la và rộng lớn này, bánh xe lịch sử ấy vẫn tiếp tục quay bánh đều đều, cuộn tròn bên trong những điều huyền bí, lạ kỳ có sức hút dẫn đến mê hoặc lòng người. Một trong những điều kỳ bí ấy có lẽ phải kể đến một thứ thuật bí truyền có tên Thuật Giả Kim. Nếu bạn đã từng đọc cuốn sách Nhà Giả Kim, hẳn bạn sẽ ấn tượng với hình ảnh một nhà luyện kim đan có trong tay viên đá mà dù chỉ là một mảnh vụn nhỏ xíu của nó thôi cũng đủ biến kim loại thành vàng. Và nếu bạn cảm thấy thôi thúc muốn tìm hiểu nhiều hơn về thứ thuật bí truyền huyền diệu này thì cuốn sách Thuật Giả Kim của tác giả Sarah Durn sẽ có thể đem đến cho bạn một cái nhìn sáng tỏ.

Trong các tác phẩm nghệ thuật giả tưởng của nhân loại, con người không ngừng gửi gắm những khát vọng của bản thân về một thứ “thuốc thần” có thể hàn gắn, chữa lành mọi thứ và đặc biệt là đem lại sự sống trường tồn, bất tử. Bên cạnh đó, một sự khát vọng lớn không kém chính là lòng tham vọng lấp đầy của cải của bản thân bằng một thứ phép màu huyễn hoặc. Trong quá khứ xa xăm của loài người, các nhà luyện kim đan đã kiên trì nhiều năm trong phòng thí nghiệm nhìn những ngọn lửa tinh hóa kim loại. Họ tin rằng khi kim loại được nung nóng trong nhiều năm thì chúng sẽ mất đi những tính chất nguyên thủy, chỉ còn lại cái gọi là “Tâm linh vũ trụ”. Tâm linh vũ trụ sẽ giúp họ nghiệm được mọi sự trong cuộc sống luân chuyển này. Toàn bộ quá trình đó được gọi là “Đại công trình” gồm một phần lỏng và một phần rắn. Phần lỏng của “Đại công trình” chính là thứ thuốc trường sinh bất lão trị được bách bệnh trong những bộ phim kiếm hiệp chúng ta hay xem. Phần rắn còn lại được biết đến với tên gọi “Đá tạo vàng”, một viên đá có khả năng biến những kim loại tầm thường như chì trở thành thứ kim loại quý giá bao người mơ ước.

Trong cuốn sách này, tác giả đã chỉ ra thứ huyền thuật màu nhiệm này luôn đan cài trong nhiều câu chuyện về nguồn gốc của các ngành khoa học hiện đại. Từ hóa học, vật lý lượng tử cho đến văn chương nghệ thuật hay tâm lý học. Chính thuật giả kim cùng với những nguyên lý của nó đã góp phần dệt nên kết cấu của xã hội ngày nay chứ không phải là một thứ thuật mê tín và ấu trĩ mà loài người đã đánh đồng nó. Cuốn sách Thuật Giả Kim của tác giả Sarah Durn là sự kết hợp khéo léo giữa lịch sử của thuật giả kim, các nguyên tắc chỉ dẫn, những sự thật thú vị, tư liệu lịch sử cùng các bài tập ứng dụng thuật giả kim độc đáo.



Bình minh của Giả Kim Thuật

Khi cụm từ “Giả Kim Thuật” hiện lên lần đầu tiên trong trí óc của bạn, bạn có ngay lập tức tự đặt câu hỏi rằng: “Giả Kim Thuật là gì?” không nhỉ? Đừng lo lắng, Sarah Durn đã giải đáp câu hỏi đó của bạn một cách đơn giản trong cuốn sách này như sau:

Giả kim là nghệ thuật của sự chuyển hóa. Chỉ vậy thôi (…) Mục đích của giả kim là chuyển hóa để trở nên tốt hơn (trở thành vàng, kể cả mặt vật chất lẫn tinh thần). Biến đổi kim loại thường thành kim loại quý (ví dụ như chì thành vàng) vừa là thí nghiệm giả kim thuật có thật, đồng thời vừa là lộ trình chuyển hóa của tinh thần hoặc tâm trí. Các giả kim thuật sư tìm cách chuyển hóa vạn vật tới dạng thức cao nhất, nhờ thế thay đổi chu trình sống hoặc tồn tại của chúng. Đây chính là mục đích chính yếu của thuật giả kim – khám phá bản chất của mọi thứ.

Thuật ngữ “giả kim” (alchemy) – tương tự như “hóa học” (chemistry) – có nguồn gốc từ chữ ‘khem’ trong tiếng Ai Cập, vốn dùng để chỉ sự biến đổi tự nhiên dọc theo bờ sông Nile. Hằng năm, sông Nile sẽ bồi đắp ‘khem’ – loại đất đen màu mỡ không thể thiếu với nền nông nghiệp Ai Cập cổ đại. Những cuốn sách đầu tiên về thuật giả kim đã xuất hiện cách đây khoảng 2000 năm ở Ai Cập, Trung Quốc, Lưỡng Hà và Ấn Độ.



Những kiến thức đại cương cơ bản nhất về khái niệm của giả kim thuật được tác giả trình bày một cách khoa học và súc tích, giúp người đọc dễ hiểu và dễ hình dung hơn về thứ thuật cổ xưa này. Hồi còn học môn triết học trên giảng đường, thầy tôi có nhắc tới một luận điểm đáng suy ngẫm: “Điều duy nhất bất biến trên thế giới này chính là sự thay đổi”. Lúc đọc cuốn Nhà Giả Kim, tôi lại bắt gặp một câu nói đề cập đến sự biến chuyển, đổi thay ấy: “ Mọi thứ trên trái đất đều biến dịch không ngừng, vì thế giới này sống động và có một tâm linh”. Cho đến giờ, khi cầm trên tay cuốn Thuật Giả Kim này, sự biến chuyển, thay đổi ấy lại một lần nữa xuất hiện theo cách không thể tình cờ hơn. Dường như thông điệp mà tác giả muốn truyền đạt đến chúng ta đều nằm ở “sự chuyển hóa” này.

Các phép chuyển hóa (hay biến hóa) của giả kim vừa nằm ở khía cạnh vật chất (mà ví dụ chính là ông bạn già với chòm râu lớn biến đổi chì thành vàng), vừa ở mức độ siêu hình (liên quan đến linh hồn hoặc tâm trí). Sự chuyển hóa đang diễn ra xung quanh chúng ta mọi lúc mọi nơi. Các nhà giả kim tin rằng, bằng việc đơn thuần thừa nhận sự phổ biến của phép chuyển hóa, chúng ta sẽ bắt đầu thấy được bản chất thật sự của vũ trụ, hay chính là khái niệm mà họ gọi là “Nhất thể Tâm trí” (One mind).

Ngay từ những trang đầu, cuốn sách đã cung cấp một số thông tin khá thú vị về thuở bình minh của thứ thuật bí nhiệm này. Từ những thế kỷ đầu tiên sau Công nguyên, thuật giả kim đã xuất hiện khắp Ai Cập, Hy Lạp, La Mã. Cho đến đầu thế kỷ thứ 12 chúng lan rộng sang Châu Âu, Châu Á, Châu Phi và tập trung chủ yếu ở các quốc gia Ấn Độ, Anh quốc. Ở Trung Quốc, thuật giả kim được biết đến với tên gọi là luyện kim đan với những viên đan sa được hứa hẹn là những viên thuốc trường sinh bất tử.

Vào đầu thời Trung cổ, sự giao thoa văn hóa giữa Ả Rập và châu Âu ở Tây Ban Nha cùng miền Nam nước Ý đã tạo điều kiện cho việc du nhập các ý tưởng và phát kiến của người Ả Rập, bao gồm cả thuật giả kim. Các tài liệu về huyền thuật này được chuyển ngữ sang Latin và nhanh chóng lan rộng khắp châu Âu Trung cổ. Nhà thờ Cơ Đốc giáo không hào hứng lắm với thuật giả kim mê hoặc đầy mới mẻ này, bởi với họ, các khảo nghiệm chuyển hóa tâm linh của thuật giả kim có vẻ giống như một loại tà thuật. Các nhà giả kim đã phải cố hết sức để ẩn cài và mã hóa các thí nghiệm của họ bằng các biểu tượng và ngôn ngữ của Cơ Đốc giáo, nhưng cũng chưa thể hoàn toàn thuyết phục được giáo hội. Đến tận ngày nay, các nhà giả kim đôi khi vẫn bị mô tả một cách sai lạc thành phù thủy quỷ dị chẳng khác gì Merlin. Tuy nhiên, sự liên hệ này cũng không hẳn hoàn toàn sai lệch, vì có nhiều yếu tố của huyền thuật này nằm chênh vênh giữa ranh giới của những điều đã biết và hoàn toàn xa lạ, cũng như giữa siêu hình và hữu hình.



Ở những phần đầu của cuốn sách, Sarah Durn tập trung đi sâu vào ba hình thức giả kim thuật đang chiếm ưu thế hiện nay là: tinh thần, tâm linh và vật chất bằng cách đặt chúng vào từng bối cảnh riêng biệt.

Giả kim vật chất xoay quanh các nguyên tố có thật, được nghiên cứu của thuật giả kim. Một trong những thí nghiệm quan trọng nhất của giả kim vật chất là biến đổi kim loại cơ bản thành kim loại quý hơn.

Trong giả kim thuật, mọi vật chất đều có thể được chuyển hóa nếu hoàn thành đủ Bảy giai đoạn chuyển đổi. Hiện tại, tất cả những gì bạn cần biết là mục tiêu của những giai đoạn này là tinh chế bất kì vật liệu nào tới trạng thái tinh khiết nhất. Công việc thanh lọc vật chất này được gọi là Kiệt Tác, hay Magnum Opus, và cuối cùng có thể dẫn đến việc tạo ra Hòn đá Phù Thủy.

Thuật giả kim tâm linh bắt nguồn từ sự biến đổi của tâm hồn và linh hồn. Có một điều quan trọng cần lưu ý là với các giả kim thuật sư, tâm hồn và linh hồn không phải là một. Trong thuật giả kim, linh hồn của một người không ngừng nỗ lực hướng tới những điều tốt đẹp hơn và được liên kết với biểu tượng cực kỳ quan trọng – Vua Đỏ (Red King). Trong khi đó, tâm hồn lại tìm kiếm sự hài lòng và được liên kết với Nữ hoàng Trắng (White Queen) – một biểu tượng cũng quan trọng không kém. Nguyên tắc kết hợp các yếu tố đối lập của giả kim vật chất cũng áp dụng cho giả kim tâm linh. Các lực lượng đối lập của linh hồn và tinh thần phải được kết hợp với nhau để tạo ra bản thể “vàng ròng” cao nhất của chúng ta. Sự kết hợp giữa Vua Đỏ và Nữ hoàng Trắng là giai đoạn quan trọng nhất của quá trình chuyển hóa giả kim, được gọi với tên Hôn phối Thiêng liêng (Sacred Marriage).

Các nhà giả kim tin rằng sự chuyển hóa chỉ có thể bén rễ lâu dài nếu nó đồng thời xảy ra trong tâm trí. Điều này được gọi là giả kim tinh thần. Hình thức giả kim thuật thứ ba này tập trung vào việc biến đổi danh tính và cuối cùng giúp bạn nhận ra danh tính (hay bản ngã) là thứ không thể nhận thức được (…) Công việc cốt lõi của giả kim tinh thần là phá vỡ những phần đã xơ cứng trong danh tính của chúng ta, được gọi một cách khái quát là Muối (Salt). Trong giả kim vật chất, Muối là một chất rắn thuần nhất. Với giả kim tinh thần, Muối biểu thị cho những hiểu biết hạn chế của chúng ta về chính mình. Hãy nhìn cách tất cả trẻ nhỏ đều là nghệ sĩ – không ngại ca hát hoặc say sưa nói về tác phẩm nghệ thuật mà chúng làm ra. Nhưng khi lớn lên, chúng ta được yêu cầu tập trung vào những nỗ lực “hữu ích” hoặc “có ích” hơn. Bạn biết bao nhiêu người sẽ chùn bước trước ý định vẽ một bức tranh hoặc biểu diễn trên sân khấu? Bất cứ khi nào bạn nghe thấy chính mình hoặc người khác nói, “Ôi, không, tôi không thể làm được điều này”, đó chính là dấu hiệu của Muối – giới hạn trong niềm tin về danh tính của một người.



Giả kim thuật và các nguyên tố

Vì các nhà giả kim đã bị đàn áp dã man vào thời Trung cổ nên đa số các biểu tượng và ý nghĩa của chúng dường như trở nên thất truyền. Phải chăng việc thất truyền đó được phủ lên một lớp màn màu nhiệm của thời gian càng làm cho thuật giả kim trở nên hấp dẫn với loài người hơn bao giờ hết? Trong cuốn sách này, tác giả đề cập đến những biểu tượng giả kim nổi tiếng, phổ biến và còn được ghi chép lại cho tới tận ngày hôm nay với hình ảnh và ý nghĩa của chúng.

Các nhà triết học thời kỳ đầu tin rằng bốn nguyên tố không khí, lửa, nước và đất là những thành phần cơ bản của thế giới (…) Trong giả kim thuật, các nguyên tố là biểu hiện của bản chất tinh thần, của vật chất khởi nguyên hay Prima Materia

Thales lần đầu tiên đề xuất coi nước như một nguyên tố cơ bản của tự nhiên vào thế kỷ VI trước Công nguyên. Năm mươi năm sau, Anaximenes bổ sung thêm không khí. Năm mươi năm sau nữa, Xenophanes thêm đất vào. Mãi đến thế kỷ V trước Công nguyên, Heraclitus mới đưa lửa vào tổ hợp. Empedocles, ngay sau đó, đã thống nhất các lý thuyết của những người tiền nhiệm thành bốn nguyên tố, “các nguyên tố vĩnh cửu”.

Aristotle tin rằng mỗi nguyên tố biểu hiện hai trong bốn phẩm chất (nóng, khô, ẩm và lạnh), và ông đã thêm nguyên tố thứ năm, Ether, vào hỗn hợp. Ether, theo Aristotle, là thành phần tạo nên các tầng trời hoặc cõi thần thánh. Trong thuật giả kim, nguyên tố thứ năm này được gọi là Tinh hoa, hào quang của những sức mạnh cao hơn.

Không giống như các nguyên tố hóa học, các biểu tượng giả kim của đất, nước, không khí và lửa khá nhất quán với nhau. Chúng được sử dụng phổ biến vào đầu thế kỷ 18, trước khi giả kim thuật nhường chỗ cho hóa học và các nhà khoa học nghiên cứu về bản chất của vật chất trên hành tinh này.

Ban đầu, khi đề xuất nước là một nguyên tố, Thales tin rằng đó là thành phần cơ bản của thế giới. Trên thực tế, thần thoại về sự khởi thủy từ khắp thế giới đều kể câu chuyện về những nguồn nước cổ xưa. Các nhà giả kim tin rằng công trình của họ là mô hình vi mô của việc Chúa tạo ra thế giới. Với sự trỗi dậy của Cơ Đốc giáo ở châu Âu thời trung cổ, các giả kim thuật sư thời kì này gắn khảo nghiệm của họ với một đoạn trong Sáng thế ký – Chúa di chuyển trên mặt nước trước khi tạo ra thế giới.

Trong thuật giả kim, lửa được coi là nguyên tố quan trọng nhất, bởi nó luôn thay đổi. Theo quan niệm của Heraclitus về lửa, nguyên tố này biểu thị cho câu ngạn ngữ cổ, “Điều duy nhất bất biến chính là sự thay đổi”. Đầu tiên là Lửa Tiểu nguyên – tức ngọn lửa thông thường mà tất cả chúng ta sử dụng: lửa của nến, bếp lò và lửa trại. Thứ hai là Lửa Thượng thiên – ngọn lửa trắng, rực rỡ của thánh ý, hay còn được gọi là “Lửa của Chúa”. Thứ ba, Lửa Trung tâm – tức ngọn lửa nằm giữa Lửa Thượng thiên và Lửa Tiểu nguyên: ngọn lửa của sự sáng tạo. Ngọn lửa thứ tư và cũng là cuối cùng, Lửa Huyền bí – ngọn lửa chuẩn xác của thí nghiệm giả kim (bao gồm cả thí nghiệm nội vi của giả kim tâm linh cùng tinh thần và thí nghiệm ngoại vi của giả kim vật chất). Lửa Huyền bí là ngọn lửa của cuộc sống, là Tinh hoa hay tia sáng bên trong mà chúng ta từng đề cập, giúp mọi sự chuyển hóa trở nên khả thi.

Trong thuật giả kim, không khí và đất được coi là những nguyên tố phụ sau nước và lửa. Không khí là “biển của những thứ vô hình”. Anaximenes coi không khí là “hơi thở của sự sống” hay pneuma, và ông coi nón là nguồn gốc của vạn vật chứ không phải nước như Thales.

Xenophanes là người đầu tiên coi đất (cùng với nước) là một trong những nền tảng cơ bản của vạn vật. Dựa trên nghiên cứu của ông về các hóa thạch, Xenophanes cho rằng thế giới dao động giữa cực ẩm (nước) và cực khô (đất), và chỉ khi cả hai hòa hợp thì mới có thể tạo nên sự sống.



Hòn đá Phù thủy và giả kim thuật

Hẳn là những người yêu phim ảnh đều không còn xa lạ gì với cái tên “Hòn đá Phù thủy” này nữa. “Hòn đá Phù thủy” đã gắn liền với tuổi thơ của không biết bao nhiêu thế hệ cùng với hình ảnh của chàng Harry Potter mang trên trán chiếc sẹo hình tia chớp. Một điều đặc biệt mà tôi hiểu ra khi đọc cuốn sách Thuật Giả Kim này đó là Hòn đá Phù Thủy xuất hiện trong cuốn Harry Potter của J. K. Rowling cũng chính là thứ mà các nhà giả kim thuật sư đã làm việc mệt mỏi không ngừng để đạt được. Vậy tại sao các nhà giả kim lại khao khát tạo ra Hòn đá Phù thủy đến như vậy?

Họ tin rằng viên đá này có thể chuyển hóa bất cứ thứ gì về với dạng thức cao nhất của nó. Với sự trợ giúp của Hòn đá Phù thủy, các nhà giả kim có thể đạt được mục tiêu biến chì thành vàng. Nếu vàng là kết quả cuối cùng, sản phẩm “tinh khiết nhất” của một thí nghiệm giả kim, thì Hòn đá Phù thủy về cơ bản hoạt động như một công cụ hack giả kim.

Theo truyền thuyết, viên đá có màu đỏ, hình dáng bất đối xứng và được coi là vật chất thanh tẩy tối thượng. Vậy nên ngoài việc có thể tạo ra vàng bất cứ khi nào bạn muốn, viên đá này còn có thể thanh lọc cơ thể, giúp người sở hữu trường sinh bất tử.

Theo truyền thuyết về giả kim thuật, Nicolas và Perenelle Flamel đã thành công trong việc tạo ra Hòn đá Phù thủy với sự trợ giúp của một cuốn sách thần thoại. Nhưng hỡi ôi, hòn đá đã biến mất theo dòng lịch sử. Hoặc có thể là chưa?



Xuyên suốt cuốn sách này là những câu chuyện nhỏ, những nhân vật tầm cỡ thế giới như Isaac Newton hay Albert Einstein…, những khái niệm căn bản nhưng đầy đủ nhất và những bài tập ứng dụng xoay quanh thuật giả kim được Sarah Durn đan cài tinh tế. Sarah Durn đã chỉ ra được mối liên kết khăng khít, chặt chẽ giữa thuật giả kim với hóa học, vật lý lượng tử, tâm lý học, với nghệ thuật, văn học và đặc biệt là với các hành tinh. Và lại có một điều làm tôi ngạc nhiên hơn nữa chính là biểu tượng vô cực hay xuất hiện trong các bài tập toán học đau đầu mà tôi gặp hàng ngày lại có tên gọi là Ouroboros. Tất cả mọi điều trong cuốn sách làm tôi nghĩ đến việc tác giả đã khéo léo dẫn dắt chúng ta đi tới kết luận dung dưỡng nhà giả kim bên trong.

Chúng ta thường quên rằng thế giới và cuộc sống thay đổi nhanh như thế nào. Các giả kim thuật sư đã khai thác sự thay đổi luôn tồn tại đó để chuyển hóa thế giới, tâm trí, thậm chí cả tâm hồn và linh hồn của họ. Các nhà giả kim đã ngạc nhiên trước vũ trụ, pha trộn các loại hợp chất và nỗ lực hoàn thiện bản thân. Tôi nghĩ thế giới đương đại của chúng ta đang thiếu đi sự kì diệu và tò mò của các giả kim thuật sư. Vì vậy, hãy tiến lên, các nhà giả kim thân mến, và hãy không ngừng đặt ra các câu hỏi. Hãy cứ tò mò và cầm chắc cương cuộc đời trong thế giới không ngừng thay đổi của chúng ta!



Kết

Bằng một lối dẫn dắt khá hài hước và duyên dáng, Sarah Durn đã soi rọi, chiếu tỏ mọi quá trình biến đổi trên tất cả các cấp độ từ vật chất, tinh thần đến tâm linh. Cuốn sách sẽ khơi gợi giúp bạn trở thành một con người hiếu kỳ, tích cực suy nghĩ và đặt câu hỏi nhiều hơn đối với mọi thứ xung quanh mình và có thể giúp bạn trở thành một mầm non giả kim theo cách riêng của bản thân. Nếu bạn muốn có một cái nhìn tổng quát một cách đầy đủ nhất về giả kim thuật, cuốn sách Thuật Giả Kim của Sarah Durn này là một lựa chọn cho bạn.

Review chi tiết bởi: Đặng Trà My – Bookademy

Hình ảnh: Đặng Trà My

Nguồn: https://ybox.vn/vien-sach-bookademy/review-sach-thuat-gia-kim-nghe-thuat-quyen-ru-cua-su-chuyen-hoa-van-vat-605f5d43688c9d38bc967fbb









The post [Review Sách] “Thuật Giả Kim”: Nghệ Thuật Quyến Rũ Của Sự Chuyển Hóa Vạn Vật appeared first on Điểm sách, Book review.